Kino Pomorzanin

Kino zostało otwarte w 1914 roku jako Kristall-Palast z inicjatywy bogatego handlarza mydłem Otto Mixa według projektu Kurta Weinhardta. Był – jak sama nazwa wskazuje — kinowym pałacem, który zachwycał luksusem. Po pierwszym seansie, który odbył się 1 kwietnia 1914 roku, w Dzienniku Bydgoskim napisano, że Kristall-Palast jest „zupełnie moderne w stylu i dekoracji, w liniach lekki, w barwach jasny, wesoły. W eleganckim przedsionku porozstawiano śliczne, wygodne fotele trzcinowe, w rogach zielenią się kuliste oleandry. Ogromne koło umieszczonych u sufitu lamp, zharmonizowanych kształtem z całością, oświetla widzów złotawym blaskiem. Wentylację urządzono w suficie i to w ten sposób, że się rozsuwają uruchamiane szyny”.

Po II Wojnie Światowej kino przemianowano na Pomorzanin i cały czas to właśnie tutaj urządzano najważniejsze wydarzenia filmowej Bydgoszczy. Kolejki do kasy ciągnęły się czasem aż do hotelu Pod Orłem, a zajęcia miejsca w przedniej loży balkonu było dużą nobilitacją. Sprawy zaczęły przybierać inny obrót dopiero od końca XX wieku. Era magnetowidów, mnożących się stacji telewizyjnych, wreszcie powstanie w Bydgoszczy multipleksów spowodowały upadek bydgoskich kin jednosalowych. Pomorzanin przetrwał najdłużej. 29 czerwca 2003 roku odbył się ostatni seans — na drzwiach do kina pojawiła się kartka: PRZERWA URLOPOWA.

Urlop trwał 14 lat. Kino stopniowo popadało w ruinę, wejście i kinowe foyer opanowały stragany z chińszczyzną. W roku 2017, kiedy budynek kupiła bydgoska firma Moderator Inwestycje. Marzenia właściciela o ponownym otwarciu Pomorzanina dla bydgoszczan zamieniły się w plan. Pomorzanin Reaktywacja!

W najbliższych latach na Gdańskiej 10 powstanie multifunkcyjne centrum sztuki. Będzie tu kino, to oczywiste, ale też sala teatralna, koncertowa, kawiarnia artystyczna, przestrzeń warsztatowa, wystawiennicza i konferencyjna. Odkryte zostaną tajemnice, które kryją się w pomieszczeniach, w których kiedyś pracowali kinooperatorzy i w przepastnych, mrocznych piwnicach. Kino zacznie żyć. Moderator Inwestycje i powołana dla rewitalizacji obiektu spółka Kino Pomorzanin zapewnią istotną część finansowania. Potrzebne są jednak dodatkowe fundusze, dlatego właściciel poszukuje dla projektu możliwości finansowania z funduszy publicznych, między innymi z Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Bydgoszczy czy z programów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wieść o Pomorzaninie poszła w świat. Wokół idei reaktywacji Pomorzanina gromadzą się lokalni przedsiębiorcy, rzemieślnicy, naukowcy i artyści. Przede wszystkim jednak mieszkańcy dzielnicy. Już teraz Pomorzanin przynajmniej raz w miesiącu otwiera swoją przestrzeń dla bydgoszczan i gości miasta.

Przez ten czas kino wielokrotnie otwierało podwoje na tzw. dni otwarte i zwiedzanie, wystawiono operę społeczną, organizowano spotkania autorskie, koncerty bydgoskich zespołów muzycznych, wystawy. Tradycją stały się już warsztaty filmowe w czasie Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Camerimage. W kinie gościliśmy uczestników ogólnopolskiej konferencji filmoznawczej, a także żołnierzy NATO, którzy na jeden dzień przenieśli tu w czasie gry terenowej swoją bazę operacyjną.

We wrześniu 2018 roku odbył się w Pomorzaninie prolog Festiwalu Filmowego Przeźrocza, w czasie którego po raz pierwszy od piętnastu lat można było zobaczyć w kinie film. Później odbywały się coraz częstsze pokazy specjalne, m.in. repremiera po 50 latach bydgoskiego, historycznego filmu "Sąsiedzi" Aleksandra Ścibora-Rylskiego czy pokaz specvjalny "Szarlatana" Agnieszki Holland z udziałem reżyserki. Odbywają się także literackie spotkania autorskie. We wrześniu 2019 roku sprowadziliśmy z Gdyni wystawę "Kino Warszawa i inne obiekty, które zostały biedronkami", w trakcie której - po raz pierwszy przygotowana została także pierwsza ekspozycja pomorzaninowych zbiorów historycznych.

Kino rozbrzmiewa też muzyką dawną. Mogliśmy usłyszeć już klawesynistę Maksymiliana Święcha w recitalu solowym „de Lyublyn” oraz Katarzynę Czubek i Adama Jastrzębskiego w programie „Bach Tombeau”, który w całości wypełniły utwory Johanna Sebastiana Bacha. Na sali Pomorzanina prezentują się w ostatnich latach zwycięzcy konkursu Młoda Muzyka Dawna, a od samego początku także festiwal Bydgoska Scena Barokowa, dla której estrada kina stała się domem.

Od 2017 roku oferta kulturalna Pomorzanina rozrastała się lawinowo: w 2020 roku odbyło się ponad sześćdziesiąt wydarzeń, a dzięki środkom, pozyskanym z dotacji i prywatnego finansowania, sala kina przechodziła kolejne etapy remontu, która do jesieni 2021 zyskała nową podłogę, fotele, ekran, instalację elektryczną, grzewczą i wentylacyjną. Hall kina i podbalkonie zamieniły się w przestrzeń wystawienniczą.